Η μάχη για το διατροφικό μέλλον του πλανήτη

Εκ πρώτης όψεως, το αγρόκτημα του Τζουζέπε Όλιο κοντά στο Μιλάνο μοιάζει να πάσχει από έλλειψη φροντίδας. Τα αγριόχορτα μεγαλώνουν ανεξέλεγκτα στους ορυζώνες και το τριφύλλι αναπτύσσεται ελεύθερο μέσα στο κεχρί. Ο Όλιο, όμως, που ανήκει σε οικογένεια αγροτών, αρνείται επίμονα τις σύγχρονες μεθόδους αγροτικής παραγωγής, όπως τα μηχανήματα, τα χημικά λιπάσματα και τα ζιζανιοκτόνα. Η πρόσέγγισή του δεν βασίζεται αποκλειστικά στις οικολογικές τους ανησυχίες, καθώς έχει αποδειχθεί και ιδιαίτερα κερδοφόρα.

Σχεδόν 8.000 χιλιόμετρα από το αγρόκτημα του Όλιο, σε εργαστήριο του Σεν Λούις στο Μισούρι των ΗΠΑ, εκατοντάδες ερευνητές της μεγαλύτερης εταιρίας σπόρων στον κόσμο, της Monsanto, θέλουν και αυτοί να ταΐσουν τον κόσμο, χρησιμοποιώντας όμως τα εργαλεία της υψηλής τεχνολογίας για να επιτύχουν το στόχο τους.

Η Monsanto, που ηγείται παγκοσμίως στην αγροτική βιοτεχνολογία, δαπανά περίπου 2 εκατ. δολάρια ημερησίως σε ερευνητικά έξοδα, φιλοδοξεί τώρα να αναδειχθεί σε κεντρικό παίκτη στον αγώνα κατά της πείνας στον κόσμο. Ο Ιταλός αγρότης και η πολυεθνική επιχείρηση αντιπροσωπεύουν τα δύο άκρα σε ολοένα και πιο οξεία αντιπαράθεση γύρω από το διατροφικό μέλλον του πλανήτη.

Αν και όλοι επιθυμούν να δοθεί τέλος στην πείνα στον κόσμο, ο τρόπος που θα γίνει αυτό προκαλεί έντονες διενέξεις. Την ίδια στιγμή, ο συνδυασμός της επισιτιστικής κρίσης που ήδη μαστίζει τον κόσμο, μαζί με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, εξαπέλυσαν τον αριθμό των λιμοκτονούντων κατοίκων της Γης στο 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους. Ηγέτες από όλο τον κόσμο θα συναντηθούν έτσι στη Ρώμη την ερχόμενη εβδομάδα, για να παρακολουθήσουν τη Σύνοδο του FAO για τη Διατροφική Ασφάλεια.

«Ακούστε τη φύση»

Παρότι το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης έχει υιοθετήσει βιομηχανικές μεθόδους αγροτικής παραγωγής, η Ιταλία διατηρεί σημαντικό αριθμό οικογενειακών αγροκτημάτων, που παράγουν τα πάντα, από ελιές μέχρι τυρί μοτσαρέλα.

Ο 40χρονος Όλιο είναι ένας από τους παραδοσιακούς αυτούς αγρότες. Οι ορυζώνες του, στην περιοχή του Μπελκρέντα ντι Γκάμπολο, αναπαράγουν τις μεθόδους της φύσης, χωρίς την παραμικρή χρήση χημικών μεθόδων. «Οι βιολογικές καλλιέργειες δεν θα σώσουν τον κόσμο, αλλά μπορούν να ταΐσουν τους φτωχούς», λέει ο Όλιο.

Την αισιοδοξία του Όλιο δεν μοιράζονται, όμως, οι ειδικοί που εκτιμούν ότι το εύρος της διατροφικής κρίσης καθιστά αναγκαία την αξιοποίηση των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών.

Διδάγματα του παρελθόντος


Η τελευταία φορά κατά την οποία ο κόσμος αντιμετώπισε ανάλογη διατροφική κρίση ήταν πριν την Πράσινη Επανάσταση της δεκαετίας του 1960 και 1970, όταν χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία προχώρησαν σε ριζικές μεταρρυθμίσεις της αγροτικής παραγωγής τους, σε μία προσπάθεια να εξασφαλίσουν διατροφική αυτάρκεια.

Η μεταρρύθμιση αυτή επιτεύχθηκε στην Κίνα με την αξιοποίηση υβριδικών ποικιλιών ρυζιού και σιτηρών. Η Πράσινη Επανάσταση είχε, όμως, και δυσάρεστες παρενέργειες, όπως στην Ινδία όπου οι νέες καλλιέργειες οδήγησαν σε εξάντληση των υδάτινων αποθεμάτων και την αποσάθρωση του εδάφους, από την εντατική χρήση λιπασμάτων.

Εκατομμύρια άνθρωποι γλίτωσαν, όμως, από βέβαιο λιμό, ενώ ο εμπνευστής του προγράμματος Ερνεστ Μπορλάου τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ το 1970.

Μία δεύτερη Πράσινη Επανάσταση θα συναντούσε σήμερα έντονη αντίδραση από μέρη, που ευνοήθηκαν από την πρώτη της εκδοχή, όπως η Ινδία. «Το πρόβλημα είναι ότι τα χημικά καταστρέφουν τη βιωσιμότητα της αγροτικής παραγωγής σε βάθος χρόνου. Η νέα Πράσινη Επανάσταση, που καθίσταται αναγκαία, πρέπει να είναι πολύ διαφορετική από την πρώτη», λέει ο Π.Σ. Κεσαβάν, Ινδός ερευνητής στο Ινστιτούτο Σουαμινατάν.

Πλούσιοι καταναλωτές κατά Monsanto

Η Monsanto εισήγαγε τον πρώτο γενετικά τροποποιημένο σπόρο το 1996, ενώ σήμερα τέτοιες σοδειές καλλιεργούνται σε κράτη από τη Βραζιλία μέχρι και τη Νότιο Αφρική.

Ποσοστό 85% του συνόλου της γιγάντιας παραγωγής καλαμποκιού των ΗΠΑ προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους σπόρους, καθώς και το 91% της σόγιας και το 88% του βαμβακιού της χώρας. Παρά την προτίμηση που επιδεικνύει ο αγροτικός κόσμος για τα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα, η αντίδραση σε αυτά ενισχύεται διαρκώς, όπως στην Ε.Ε, η οποία περιστέλλει τη χρήση γενετικά τροποποιημένων σπόρων στα εδάφη της.

Ο FAO ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα, ότι απαιτούνται 83 δισ. δολάρια το χρόνο σε αγροτικές επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες, ώστε να τραφεί ο πληθυσμός της Γης, που θα φθάσει τα 9,1 δισ. το 2050.

www.kathimerini.gr